Kâbuslu Masallar

ilham alınan yaratık
ENKEBİT

“Bir varmış, bir yokmuş… Develer tellal, pireler berber iken, ben annemin beşiğini tıngır mıngır sallar iken, uzak bir ülkenin yemyeşil ormanlarından birinde, küçük bir tavşancık yaşarmış, bu tavşancık öyle akıllı, öyle…”

“Anne… Anne! Durabilir misin?”

“Daha başlamadım bile ama… Ne oldu?”

“Hep hayvanlarla ilgili masallar anlatıyorsun, ben çok sıkıldım, daha eğlenceli bir şeyler yok mu?”

“Yuvarlak Masa Şövalyeleri’ne mi geçsem yine…” diye düşündü anne; ancak çocuk, aklından geçenleri anlamış gibi haykırdı:

“Hayır hayır, şövalye de olmasın. Daha ilginç bir şeyler yok mu? Mesela mitolojik! Bak burada ne kadar güzel anlatılar var Louhi, Väinämöinen, Ukko^[i] üzerine…”

Çocuk konuşurken, annesi de bir yandan düşünmeye devam ediyordu: “Küçücük çocuklara Kalevala^[ii] mı okutmaya başladılar nedir? Nereden düştük Finlandiyalara…”

“… ya da İskandinav mitolojisi de çok geniş mesela, Thor var, Odin var, Loki var. Türk mitolojisi diye bir şey yok mu?”

Aslında güzel soru sormuştu oğlu. Tarihinde Tengricilik, Şamanizm gibi pek çok doğaya ait inancı barındıran Türk kavimlerinin, elbette pek çok mitolojik karakteri, efsanesi vardı. Gerçi bir kısmı Dede Korkut hikâyelerinde olduğu gibi İslam’ın etkisiyle değişime uğramış olsa da, aslı bilinen pek çok anlatı vardı. Ancak bunları çocuklara uygun bir şekilde düzenleyen var mıydı acaba? Ya da olmasa ne çıkar, biz kendimiz araştırıp, gerekirse sadeleştirip anlatamaz mıydık çocuklarımıza?

“Gerçi en başta düşününce içerisinde mitolojik karakterler barındıran anlatılar çocuklara uygun değilmiş gibi gözüküyor; peki Andersen’in Kibritçi Kız’ı, Külkedileri, Kırmızı Başlıklı Kızlar ne kadar masum? Altlarında yatan anlamlara değinirsek…”

“Anne, anneciğim, yine mi uyuya kaldın?”

“Hayır Rüzgârcığım, sana ne anlatsam diye düşünüyordum. Ancak sanırım bu gece için tavşancıkla yetinmek zorunda kalacaksın; çünkü sana güzel bir şeyler bulabilmek için biraz araştırma yapmam gerekecek.”

“Bu gecelik tamam; ama yarın korkunç bir şeyler olsun!”

* * *

Ertesi gün, oğlunu anaokuluna yolladıktan sonra hummalı bir araştırmaya koyuldu Yeşim Hanım. Altı yaşına gelmişti oğlu; geceleri yatmadan önce masal dinlemeye, konuşup tartışmaya bayılıyordu.

İnternetin altını üstüne getirmişti. O sayfa benim bu sayfa senin dolanıyordu. Gerçekten de anlatılacak çok şey vardı. Böyle dolaşırken Anadolu’daki efsanelerde boy gösteren, pek de tanınmayan mitolojik karakterlerin olduğu bir sayfaya düştü.

“Ne kadar da ilginç karakterler varmış. Şunun için ne yazmışlar bakayım. Enkebit diyor ismine. ‘İç Anadolu’da görüldüğü iddia edilen doğaüstü bir varlıktır. Söylencelere göre altın bir fesi vardır, sağ elinin ayası deliktir. Uyuyan insanların boğazlarını sıkarak onları boğmaya çalışır. Başındaki fesini almayı başaran kişiye dokunmayacağına inanılır. Ellerinde yirmişer parmak, ayaklarında ise yedişer parmak vardır.’ Bir nevi karabasan yani… İlginç. Neyse, korkunç olsun dedi ama gece gece çocuğa anlatılacak varlık değil bu. Ben daha güzel bir şeyler bulayım. Mesela ne vardı Dede Korkut’da? Hımm… Tepe Göz vardı, onu anlatayım en iyisi. Bakalım,… Az önce sayfasını açmıştım, neredeydi…”

Sonunda gece çöktü; tabii ki bizim Rüzgâr da kulaklarını dört açıp annesini dinlemek üzere yatakta yerini aldı. Yeşim Hanım ise neredeyse Rüzgâr’dan da önce çocuğun odasındaki misafir kanepesine yüzükoyun uzanmış, sanki bir sınava girecekmişçesine elindeki notları okuyor ve düzenliyordu.

Bu düzenleme ve tekrar hâli birkaç dakika daha devam etti. Sonunda Yeşim Hanım notlardan kafasını kaldırıp, ayağa kalktı. Adet olduğu üzere ışıkları kapatıp tekrar yerine kuruldu ve Rüzgâr’a: “Hazır mıyız bakalım?” dedi. Çocuk, sevinç içerisinde haykırdı: “Evet! Evet!”. Yeşim Hanım da heyecanlı öğrenci tavırlarıyla hafifçe boğazını temizledi. Sanki bir konferansta baş konuşmacıydı. Nereden geliyordu bütün bu ciddiyet? Alt tarafı çocuğa masal anlatacaktı. Sonunda, araştırıp düzenlediği masalını anlatmak üzere ağzını açtı: “Evet Rüzgârcığım, bugün sana Enkebit’in öyküsünü anlatacağım.” Durakladı. Titrediğini hissediyordu. Enkebit de nereden çıkmıştı şimdi? Tepe Göz’ü anlatacaktı. Toparlamaya çalıştı: “Ah, birden karıştırıverdim. Enkebit’in öyküsünü diyecektim.” “Zaten öyle demiştin anne” dedi çocuk. “Allah Allah” diye geçirdi içinden Yeşim Hanım. Kendini, anlatmaya mecbur hissettiği için, konuşmaya devam etti:

“Evet, ne diyordum; bu varlığa Anadolu’da anlatıla gelen karakoncolos öykülerinde rastlanılırmış. Karakoncolos için kabaca öcü de diyebiliriz. Ancak aslında bu da belirli bir varlığa verilen bir ad. Türklerin, Anadolu’ya göç ettikten sonra buradaki yerli halklardan öğrenerek kendi mitolojilerine kattıkları bir varlık olarak geçse de, aslı tam bilinmiyor. Zaten o yüzden efsanevi sözcüğünü kullanıyoruz bunlar için. Karakoncolos için Kış Cini diyebiliriz, aslında ne kadar da Kuzey ülkelerindeki mitolojilere has duran bir tanım. Ama Anadolu çıkışlı… Bu Karakoncolos pek zararlı bir varlık olmadığı halde insanları korkuturmuş. Kürklüymüş ve zemheri vakti^[iii], geceleri sokaklarda gezdiği, rastladıklarına da ‘Nereden geliyorsun? Nereye gidiyorsun’ dediği rivayet edilirmiş. Bu sorulara ise mutlaka içerisinde ‘kara’ sözcüğü geçen yanıtlar verilmeliymiş…”

Yeşim Hanım anlatılıyordu, ancak sanki bir şey dudaklarından süzülen sözcükleri değiştirmeye çalışıyor gibiydi. Enkebit’den Karakoncolos anlatısına geçmek için oldukça büyük bir çaba sarf etmişti. Tam içinden “Neyse şimdilik toparladım gibi” diye geçirirken, sanki kendisini kusturacak kadar kuvvetli bir hisle, anlattıklarını yine değiştirmek zorunda kaldı:

“Karakoncolos’dan bu kadar bahsetmek yeter. Enkebit’e geri dönelim.

“Enkebit sözcüğünün Arapçadaki örümcek sözcüğünden türediği, oradan da karabasana gönderme olarak kullanıldığı düşünülür. Sağ elinin ayası deliktir. Başında altın bir fesi vardır ve geceleyin gelip, uyuyanları boğar. Ellerinde yirmişer parmak olması işini kolaylaştırır. Kimse ona engel olamaz. Durdurmaya çalışmanın yararı yoktur. Elinden kimse kurtulamamıştır.”

Bir dakika, bir dakika, internette Enkebit üzerine yazılanları böyle miydi ki? Düşünmeye çalışıyordu. Bu canavara benzer insanı durdurmak için çeşitli yöntemler okumuştu; ancak sürekli olarak düşüncelerini yönlendirmeye çalışan bir varlıkla mücadele ederken ne okuduğunu hatırlamakta zorlanıyordu. Bir anlığına gözlerini kapatıp daha yoğun bir şekilde düşünmeye çalıştı ve işte o anda görüverdi onu. Enkebit’i. Başında altın sarısı bir fesi vardı. Boğazına doğru kapanmakta olan elinin delik ayasından ucube yüzünü görüyordu. Cüzzamlı gibiydi. Bir gözü şişip de kapanmıştı sanki. Kel ve çirkin bir şeydi. Bu sırada dudaklarından anlamsız sözcükler çıktığını ve Rüzgâr’ın uzaktan gelen soru dolu “Anne?”lerini işitiyordu. Ancak olaya odaklanması gerekliydi. Nefesinin kesildiğini hissediyordu, ne yapmalıydı? O sırada Enkebit’in fesinin parlaklığı gözlerini aldı. Evet, fesi kapması gerekiyordu. Eğer biraz daha uzanabilirse… Ya da en iyisi bu varlığı sarsmaya çalışıp fesini yere düşürmek, sonra da yerden kapmaktı. “Azıcık daha kuvvet, haydi!”

* * *

Kan ter içinde gözlerini açtı. Yaşıyordu. Bir anlığına yattığı yerden tavanı seyrederek başından geçenleri tekrar gözleri önüne getirdi. Bahçeden gelen kuş seslerini işitiyordu, güneşli bir gün başlıyordu.

Önce, başını sağa çevirip yanında, derin soluk alıp verişlerle uyumakta olan kocasına baktı; sonra da sola dönüp beşiğinde mışıl mışıl uyumakta olan 6 aylık oğluna…

“Dün akşam yatmadan önce ‘Bastırık’^[iv] ile ilgili çok şey okudum sanırım. Ona bağlı olarak okuduğum diğer varlıklar da cabası. Hepsi birden rüyamı kâbusa çeviriverdiler.

“Hem ne diye son dakikada Helsinki Üniversitesi’ndeki ‘Dünya Mitolojileri Konferansı’na katılmayı kabul ettiysem… İki günde sunum hazırlayacağım diye sinir stres yaptım herhalde. Neyse, kalkıp bir kahve hazırlayıp yeniden bilgisayarın başına geçeyim en iyisi.”

Tüm bunlar olup biterken bahçendeki çimleri kesen ve bir yandan da pencereden onu ve küçük oğlunu izlemekte olan, genel olarak evin işlerine yardımcı olsun diye tuttukları Kara Albıs’ı^[v] fark etmemişti bile… “Bu sefer de çuvalladım.” diye geçirdi içinden Kara Albıs. Yoksa yüksek sesle mi konuşmuştu? Hareketlerine dikkat etmeliydi. “Sanırım bizim Kamos’dan^[vi] yardım almam gerecek, yoksa artık daha kaç kez kılıp değiştirip gelebilirim bilmiyorum.”

^[i] Louhi, Väinämöinen, Ukko: Fin mitolojisinden karakterler.

^[ii] Kalevala: Finlerin mitolojik destanı.

^[iii] Zemheri vakti: Karakış ya da kışın en soğuk günüdür.

^[iv] Bastırık: Kâbus cini; İnsanların kâbus görmesi, halsizleşmesi, korkuyla uyanması, sonrasında nefesinin kesilmesi bu kötücül ruh ile bağlantılı görülür.

^[v] Kara Albıs: Esmer, koyu tenli bir kadındır. Daha ağırbaşlı ve ciddi bir görünüme sahiptir. Ancak daha aldatıcı ve baştan çıkarıcıdır. Kara giysiler giyer. Kâbuslara sebep olur.

^[vi] Kamos: Kâbus cini, kâbuslara ve karabasanlara neden olan kötü ruh. Gün ışığından korkar. Güneş doğunca kımıldayamaz. Tek başına uyuyan insanların üzerine bütün ağırlığıyla çökerek onların çarpılmalarına veya ölmelerine sebep olabilir.

*Yazılırken yararlanılan kaynaklar: Türk Söylence Sözlüğü (Deniz Karakurt), Tarihte ve Bugün Şamanizm (Abdülkadir İnan).