Öngörüler ve Gözlemler

-Doktora Tezi savunmama hoÅŸ geldiniz. Buyrun kek ve börek alın, çay ve kahve de var. Evet. Tezim alt boyutlardaki kaotik sistemlerin hesapsal indirgenmesiz süreçlerinin in vivo gözlemlenmesi ve bu sistemlerin in silico benzeÅŸimlerinin kalibrasyonu üzerine. BildiÄŸiniz gibi bu konudaki çalışmaların geçmiÅŸi…

Kızcağız ilginç bir şeyler yapmış gibi, hevesle anlatıyor anlatmasına da; ben pek dinleyebilecek gibi değilim. Durduk yere ne diye çağırdılarsa beni bu tez sunumuna. İşin gücün arasında bir de bunlarla uğraşıyoruz. Dekanı bir yandan bilim kurulu bir yandan. Rica minnet bir de buraya sürüklediler. Hayır benim alanım bile değil ki bu.

-…Ä°lk önce hesaplamaları yaptık. Alt boyuttaki 55 pozitif çekirdek parçacıklı atomun yaklaşık 6×10²⁷ titreÅŸimi boyunca simülasyonu sürdürdük. Alt boyuttaki deneyi baÅŸlatmadan önce simülasyonu gerçekleÅŸtirdiÄŸimizi kayıt altına alıp noterize etmek için simülasyon sonuçlarını üniversitenin levh-i mahfuzuna yazdırdık. Sonra simülasyonla aynı baÅŸlangıç koÅŸullarında bir alt boyut açtık ve gözlemlemeye; gözlemlerin hesaplama sonuçlarıyla uyumunu teyit etmeye baÅŸladık. Önce simülasyon hesaplamalarından bahsedeyim…

Neyse işe olumlu tarafından bakalım, en azından öğlen yemeği bedavaya geldi. Bu ay bunlardan 3-4 tanesine daha katılıp öğle yemeklerini bedavaya getirsem güzel tasarruf olur. Kek de fena değil ama böreği kim yapmışsa çok güzel yapmış. Kendisi yapmamıştır inşallah, doktora tezi çok stresli olay. Önceki gece bir de bununla uğraştıysa üzülürüm vallahi. Annesi falan yapmıştır kesin. Çay da soğumuş biraz ama neyse, içiliyor.

-…Hesaplamaların da iÅŸaret ettiÄŸi gibi, kısa bir süre sonra kendini kopyalayabilen ilk karbon zincirleri ortaya çıktı. BaÅŸta beÅŸ karbonlu bir ÅŸekeri temel alan yapıtaÅŸları gittikçe karmaşık yapılar ortaya çıkarmaya baÅŸladı…

Geçen haftaki sınav kağıtlarını okumam gerekiyor daha. Hiç de okuyasım yok. Acaba okumasam mı? Kağıtların hepsine normal dağılımdan rastgele sayı çekip geçer not versem, sonra sonuçların üstünden geçip bir kaç haylazı bıraksam, bir kaç tane çalışkan öğrenciye yüksek not verdiğimden emin olsam bence hiç kimse fark etmez. Tamam yapmam ben öyle şeyler; kendime yakıştıramam, ama dürüst olalım, günlerimi verip kağıtları okuyacağım ve aynı sonuca varacağım. İnsan bazen üzülüyor, benim burada etkim ne ki o zaman?

-…Tam da hesaplamaların iÅŸaret ettiÄŸi bu dönemde, bazı gezegenlerde zeki yaÅŸam formları ortaya çıkmaya baÅŸladı. Bazı yaÅŸam formlarından örnekleri ve detaylarını tezin ek-2 bölümünde bulabilirsiniz. Ne yazık ki simülasyonda da öngörüldüğü üzere, zeki yaÅŸam formlarının istisnasız tamamı kendi kendilerinin soyunu tüketecek hamleler yaptı. Uzaklıkların da etkisiyle, hiçbir zeki yaÅŸam formu yok olmadan önce baÅŸka biriyle iletiÅŸim kuramadı. DiÄŸer yandan burada yıldızların yaydığı enerjiyle varlıklarını sürdürmeyi baÅŸaran yaÅŸam formlarının yaratıcı bulabileceÄŸimiz çözümlerinden de bahsetmek gerekir diye düşünüyorum…

Neyse ki bitiyor, az kaldı. Ama şimdi sonda soru falan sormak da lazım. Bir şeyler sorayım da kızcağıza ayıp olmasın, hem de bildiklerini çalıştıklarını gösterme fırsatı olur, çok uğraşmış belli. Bu dekan müsveddesi de tatava etmesin sonradan.

-…Böylece hesapsal olarak gerçekleÅŸtirdiÄŸimiz öngörüleri birebir olarak alt boyutta da gözlemledik. Bu bizim hesapsal yaklaşımlarımızın doÄŸruluÄŸunu onaylamaktadır. DinlediÄŸiniz için çok teÅŸekkür ederim, soru-cevap fazına geçebiliriz artık. Buyrun.

Beni iÅŸaret ediyordu. Sorumu sordum:

-Eline sağlık kızım, iyi iş olmuş. Küçük bir sorum olacak, belki biraz temel kalacaktır bu meclis için ama tam alanım olmayışına ver.

-Ne demek hocam estaÄŸfurullah.

-Neyse çok uzatmayayım; bir noktayı tam anlamadım. Hesapsal çalışmalar sonucunda bu yeni alt boyuttaki bütün olayları o boyut için uzun sayılabilecek bir süre için en ufak ayrıntısına kadar tahmin etmiştiniz. Gördüğüm kadarıyla hesapsal yaklaşımınız gayet sağlamdı. Neden bir de alt boyut açıp öngördüğünüz, bildiğiniz olayları doğrudan gözlemleme ihtiyacı hissettiniz?

Kızın gözleri parladı. Bu soruya özellikle hazırlanmış olmalı. Onun adına sevindim. Heyecanla anlatmaya başladı:

-Bu kaotik bir sistem olduğu için, başlangıç koşullarındaki ya da devamında gelen hesaplamalardaki en ufak nümerik bir sapma dahi sistemin evrimini bambaşka yerlere götürebilme potansiyeline sahiptir. Geliştirdiğim hesapsal öngörü yaklaşımlarının geçerliliğini ispat etmenin tek yolu buydu. Bu konuda geliştirdiğiniz yaklaşım ya tamamen doğru ya da tamamen yanlış olduğu için bundan daha zayıf bir kanıt tamamen işlevsiz kalacaktı.

-Anladım. Peki etik bakımından soruyorum, belli açılardan akıllı varlıkları denek olarak kullandığınız söylenebilir. Bu kadar zeki varlığı deneyinizde kullanmak sizce yeterince gerekçelendirilmiş miydi?

-Evet hocam, çalışmalara başlamadan önce etik kurulundan onay alındı.

-Anladım kızım makul, teşekkür ederim.

İyi iyi, bu öğrenci gelecek vadediyor. Ben de bir sunumu daha başarıyla geçiştirmiş oldum böylece. Neyse gideyim de sınav kâğıdı okuyayım.