Yazarın Yanılgısı

Elimde basılı bir kitaba dönüşmesini umduğum öykü dosyamla yayınevlerinin kapısını çalmaya nihayet hazırdım. Son bir haftadır tüm yaptığım buydu. Görüşme için yayınevinin odasında beklerken tüm kelimelerini yutan bir adam tanıdım. Kelimeleri iyi pişmiş bir yemeği yer gibi yiyen, lokmaları çiğnemeden yutan bir adam. Yazarmış. Ben bilmem, okumadım hiç. Rastlamadım bir kitapçı vitrininde, reklamları dönmedi Tv’de, büyük marketlerde çıkmadı karşıma. O söyledi, “Yazarım ben” dedi “Öyle çok yazarım ki okumaya kalksan yazdıklarımı; gözlerin yorgun düşer daha ilk sayfada.”

“Neden?” dedim, “Çünkü” dedi “ben ufunetimi yazarım. Cehennemi yazarım. Dipsiz kuyuları, dikenleri yazarım. Asılanı, kesileni, vurulanı yazarım. İki paralık menfaat için zalime secde edenleri yazarım. Çıbanları, irinleri, cerahatleri yazarım. Düşenleri, yoldan çıkanları, kalkmaya çalıştıkça bir darbe daha yiyenleri yazarım. Çaresizliği yazarım, kimsesizliği. Yoksulluğu yazarım sonra. Hastaları yazarım; ciğerini mikrop tutmuşları, kan tükürenleri, kanı siyaha dönenleri. Aylakları da yazarım, fikri olmadan zikredenleri, titri olmayan şişkinleri; çöp adamları bir de. Hani yalnız kemikten, kastan ve sinir uçlarından ibaret olanları; üzerine ben biçerim derisini. En şeffaf giysileri giydiririm ona. Görünsün isterim, içi dışı bir olsun isterim, gizleyemesin noksanını isterim, neyse o olsun; değiştirmem onu boyalı kelimelerle. Ondandır ki yazdığım karakterlerin ağladıkça akmaz rimelleri. Bakma çöp adam dediğime; çöp kadınlarım da var benim. Kalbe zarar kadınlar, ömür tüketen kadınlar. Kendilerinin değil ama hep başkalarının ömürleri. Çünkü onlar tükettikçe çoğalırlar. Çoğalır, çoğalır, çoğalır ve arsızca yeryüzüne dağılırlar. Anlayacağın ayrım yapmam; ne teninin rengini, ne dilini, ne dinini. Kötü karakterlerim var benim, öyle kötüler ki daha ilk sayfada alırsın o üstlerindeki ufuneti. İnsanı yazarım çünkü; evrilmemiş, tekâmül etmemiş ve ham kalmış insanı. Bilirsin dünya ki cehennemin karbon kopyası, ben de kâtiplik ederim işte, tutarım kaydını ceza kesmem ama.”

Kestim sözünü “Yani senin karakterlerin hiç ölmez, öyle mi? Acı çekmez, hapis yatmaz, sürgüne gitmez, yataklara düşmez?”

“Sen” dedi “bunlara ceza mı diyorsun?”

“Değil mi?” dedim.

“Bir hikâye işittim, çok eski bir zamanda. Sorma kimden, râvisi benim. Henüz beş yaşında, el kadar bebecik, dünya güzeli bir kız çocuğu… İnsanoğlu demeye dilim varmıyor ama adamın biri…”

Fena bir koku sardı havayı. “Anlatma “dedim, “Duymak istemiyorum.”

“Neden?” dedi. “Ne anlatacağımı merak etmiyor musun?”

Başımı salladım iki yana “Lüzumu yok, anladım.”

“Peki öyleyse” dedi “ama soruna cevap veremedim.”

“Başka anlat. Bunu sevmedim.”

“Yakın zamandan anlatayım o halde. Bir genç delikanlı, öyle de güzel, saçları buğday başağı, gözleri gök. Vurdular, suçu yoktu, günahı yoktu, daha dünya nedir bilmiyordu…”

“Dur, devam etme. Sevmedim. Hem baksana koku nasıl da yayıldı?” Koku bir bulut olacak, üstümüze yağacaktı sanki. “Duymaya korkuyorsun” dedi. Hayır diyemedim. Sessizliğe sığındım.

“Aç kulaklarını da dinle, madem okumuyorsun, dinle o zaman. On dördünde rızası dışında kocaya verilmiş, otuz yıl boyunca her gün dayak yemiş, ayrılmaya çalışınca da yol ortasında sayısız kere bıçaklanmış bir kadının hikâyesini anlatayım da dinle.”

Koku öyle çoğalmıştı ki öksürmeye başladım. “Tamam tamam” dedi, “buna da hazır değilsin besbelli.” O da öksürmeye başladı. Öksürüklerinin arasından “Hiçbiri… “ dedi. Dikkat kesildim, bu sefer hangi uğursuz öyküyü anlatacaktı acaba? “Hiçbiri” dedi “bir yalnızlık etmez. Ama öyle böyle değil en koyu yalnızlıktan bahsediyorum.”

“Belki. Ben de çok korkarım yalnız ölmekten.”

“Ölmekten bahseden kim, yaşamak diyorum. Bir başına olmak, koskoca dünyada, sözüne söz katacak, gözüne göz değdirecek, seni işitecek, kalbinde sana küçücük de olsa bir oda verecek birinin olmaması. Ben işte bunu yapıyorum, tüm karakterlerimi uzay boşluğuna bırakır gibi bir yalnızlığa salıyorum. Ses etse duyanı yok, el uzatsa tutup da çıkaranı. Benim karakterlerim ölmüyor; perişan bir yalnızlık içinde ölmeyi diliyorlar. Seslerinin bile yankısı yok, o sesin çarpıp değeceği bir şey vermiyorum onlara. Aç değiller ama tok da değiller, susuz değiller ama suya kanmış da değiller.”

“Fazla acımasız değil misin?” Güldü. “Bir aynaya seni kötü gösteriyor diye sen kötü bir aynasın diyebilir misin?”

Kafamı karıştırıyordu. Bir yandan da kokuyla baş etmenin yolunu arıyordum. ‘Eyvallah’ deyip kaçıp gitsem diye düşündüm bir an, onu kendi karakterleriyle baş başa bıraksam, kendi deliliğine. Evet, deli olduğunu düşünmeye başlamıştım. Afili cümleler kurabiliyor olması akıllı olduğu anlamına gelmezdi ki. “Deli olduğumu mu düşünüyorsun yoksa?” dedi. Afalladım. Aklımı mı okuyordu? “Deliyim” dedi “Su katılmamış bir deliyim. İlaçları almadığım zaman çenemin cıvataları böyle gevşiyor işte.”

İçim rahat etmedi yine de “Estağfurullah abi, niye öyle söylüyorsun? Ben sadece, çok karamsar buldum seni. Şöyle bir başını kaldırsan, şu tuhaf şapkadan da göremiyorum ki yüzünü, tüm yüzünü kapamış ne diyordum, yani bak güzel şeyler de var hayatta. Güneş her gün doğmuyor mu? Kabul, dünyada çok fenalık var ama iyi insanlar da var be abi. Geçen Tv’de gördüm mesela, gencecik pırıl pırıl bir genç, kendini sokak hayvanlarına adamış. Görsen her birini evladı gibi öpüyor, kucaklıyor, besliyor; tek tek bakımlarını yapıyor. Bak işte o an dedim, dünyada güzel şeyler de var dedim, çok uzakta da değil hem. Hemen burada, bizim topraklarımızda üstelik. Sonra bir teyze gördüm, yatalak bir gence bakıyor. Kendi oğlu falan değil ha. Öyle gelmiş bizim buraya, çocuk da yabancı, gelmiş ülkenin birinden, kaza geçirmiş, öyle bağlı yatağa. Kadın dilini bile bilmediği o genci sahiplenmiş. Evlâdım benim diyor, ben bakacağım diyor. Yıllardır da bakıyormuş. Tamam, doğurup çöpe atanlar var dersin, haklısın ama bak bu da var işte, bu da var. Dünya kuruldu kurulalı böyle değil mi? Kötü varsa iyi de var be abi. Biraz da bunları yaz, bak o zaman insanlar alır okur kitaplarını, raflarda boy boy dizilir kitapların. İnsanlar güzel şeyler duymak ister. Haksızlar mı?”

“Hak” dedi “hak edene verilir.” Bulmuştum açığını. “İşte şimdi yanıldın. Hak ettiği halde hakkını alamayan nice insan yok mu? Bence bu dediğin insanlığın büyük yanılgılarından biri.” Koku beni nefes alamayacak kıvama getirmişti. “Abi gidelim mi buradan?” dedim, “Bak, az ileride bir çay bahçesi var, istersen orada devam ederiz sohbete. Ne dersin?”

Cevabını bekliyordum ki kapı açıldı, asistan bizi, ikimizi şöyle bir süzdü. “Editörümüz Hakkı Bey’in görüşmesi biraz daha uzayacak. İsterseniz size başka bir güne randevu verelim.”

İstanbul’un bir ucundan kalkıp gelmiştim ve anlaşılan elimde dosyamla eve geri dönecektim. “Fark etmez. Ben beklerim” dedi o. Yanımdaki şapkalı tuhaf adam. Bir şey söylemedim ben de. Asistan omuzlarını silkti “Siz bilirsiniz” dedi. Ama bakışları hiç şansımızın olmadığını söylüyordu. Tam şu kokuyu soracaktım, içeri girdi, editörün yanına. Yine karamsarlığın dibine düşmüş yazarla baş başa kalmıştım.

Beklemekle çıkıp gitmek arasında kalmışken “Koku” dedi “ufunetin kokusu”. Aklımdan geçeni okuduğuna emindim artık.

“Benden uzun yaşayacaksın abi, ağzımdan aldın lafı. Ben de onu… Bir dakika ‘ufunet’ ne ki abi? Ortalığı bu derece kokuttuğuna göre feci bir şey olmalı.” Başını öne arkaya salladı “Öyle ya. Fecidir, pistir, geldi mi gitmez bir kere. Silsen de yıkasan da geçmez. Siner üstüne.”

Çıkmayan bir koku… “Ne menem şeymiş öyle. Hayvan ölüsü mü yoksa?” Bir kahkaha patlattı, bir an oturduğu sandalyeden düşecek sandım. “Hayvan ölüsü ha! Böyle diyeni de hiç duymadım. İnsan ölüsü…”

Cesetten bahsediyordu demek. “Ne bileyim abi, sen öyle deyince. Ceset desene şuna.” Doğruldu yerinde, düzeltti kayan şapkasını. “Diyemem” dedi “Ceset değil çünkü. İçten gelen bir çürümenin kokusu bahsettiğim. Dayanılmaz sıkıntıların, manevi boşlukların, ruh daralmasının kokusudur ufunet. Suyla sabunla geçmez. Öyle ağırdır ki altında kaldıkça seni başkalaştırır, dönüştürür.”

Metaforlar denizinde kulaç atmaya çalışıyordum; anlamaya çalışıyordum dilinden dökülenleri. “Abi” dedim “yanlış anlama da çok mu üzdüler seni?”

Ayaklarıyla ritim tutmaya başladı, bir iki üç… on yedi, on sekiz… “Seni üzdükleri kadar. Ne eksik ne fazla.”

Ne demekti ki bu? Beni üzdükleri kadar… Ne eksik ne fazla… Beynimde tekrar ettiğim şu kısacık kelime yığını, soru işaretleri olarak döndüler geri. Kendi öykülerimi düşündüm sonra. Hüzünlü olan birkaçını saymazsak hep mutluydu benim öykülerim. Karakterlerim cefa çekse de sonunda huzura kavuşuyordu, mutluluğu yakalıyorlardı bir yerinden. Onun karakterlerini düşündüm, yazdığını söylediği. Acıyla yoğrulmuş karakterler… Hayır dedim içimden, ikimiz de aynı derecede acı ekmiş olamayız. Onun acıları büyük, anlatmadığı bir derdi olmalı; belki çaresiz bir hastalığı var, belki tüm ailesini kaybetti, yapayalnız şu hayatta, belki dedim…”

“Aynı göğün altında ortak değilse acılarımız, bu bizi insan yapar mı?”

“Abi” dedim “üstüme vazife değil ama… Öykü kitapları yerine felsefe kitapları yazsan. Anlatım dilin çok müsait. Bilgili birine de benziyorsun. Düşün bence”

Bir müddet ses etmedi. Nice sonra girdi söze. “Ayşe ile Mehmet’in sonu evliliğe giden muhteşem aşklarını yazmıyorum diye mi? Tüm uğraşları sonunda emeğinin karşılığını alan adamın öyküsünü… Bir kış günü kaloriferli evlerinin sıcağında, annelerinin soyduğu meyveleri yiyen, mutlu mutlu musmutlu çocukların öyküsünü yazmıyorum diye mi ya da çiçekli bahçeleri, daldaki kumruları, güler yüzlü insanları, selâmı sabahı unutmayan, hal hatır soran insanları, geçim derdi çekmeyen insanları?

Evlâdı görüp de canı çekmesin diye manavın önünden gözlerini kapatıp geçiren bir babayı yok sayıp, köprü korkuluklarına çıkıp da ‘Sen yaşamak ister misin?’ dediğini unutup, tüm bunları yaşanmamış bilip elleri dolu poşetlerle akşam evlerine dönen babayı mı anlatayım?… Kırık camından içeri giren soğuktan bebeği ölen anneyi yazmayayım da doğmamış çocuğuna partiler düzenleyen, aldığı giysilerle bir köyü giydirebilecek anneyi mi yazayım?… Henüz on sekizinde mayına basıp öleni, kolu bacağı kopanı değil de aynı yaşta gösterişli caddelerde son model arabalarıyla yarış yapan gençleri mi yazayım?… Evinin işinden başka, ezanla birlikte sırtında bebesiyle tarlalarda çalışan gariban kadını mı yazayım yoksa güzellik salonlarından çıkmayan plastik kadınları mı yazayım? Hem dışarıda işinde çalışıp hem evinin işini yapan, hasta karısına bir başına bakan adamı mı yazayım yoksa kadınına ‘benim malım’ diyen adamları mı yazayım?… Sen söyle, insanı mı yazayım yoksa insanı mı yazayım?”

Ufunetim bir kıtaya yetecek seviyeye gelmişti. “Abi” dedim “Biz bu gidişle daha çok bekleriz. Baksana bize sıra geleceği yok. Ben gideyim en iyisi.” Kalktım yerimden. O da kalktı. Vedalaşma zamanıydı. “Değişik bir insansın, ne diyeyim senin gibisini aynalar görmedi. İyi bak kendine. Bir de sıkma canını bunlarla, bir daha mı geleceğiz dünyaya?”

Çıkardı şapkasını, kaldırdı başını. “İnsanın en büyük yanılgısı, yüzünü aynalarda araması. Ne dersin, haksız mıyım?”

Beklenen deprem gerçekleşti. Zemin ayaklarımın altından yavaş yavaş kaymaya başladı. Gördüm yüzümü. Evet, kendi yüzümü… Onun yüzünde kendi yüzümü… Bendim o. Şapkalı tuhaf adam.

Gözlerimi hastanede açtım. Yine bir nöbete yakalanmıştım, son günlerde iyice artan şu aman vermez nöbetler… Bu kez, yayınevinin odasında olmam hayatımı kurtardı. Sıradaki nöbet ne zaman gelir bilmiyorum, bu kez hastaneye yetişebilir miyim bilmiyorum, şapkalı o tuhaf adamı tekrar görür müyüm, onu da bilmiyorum. Ha sahi nasıl unuttum, bendim ya o!